Zaczęło się w 2004 roku od pomysłu uczczenia przyjęcia Polski w struktury Unii Europejskiej przez Klub Turystów Pieszych PTTK „Przygoda” poprzez przejście całego czerwonego szlaku turystycznego z Gołoszyc do Kuźniaków. Pomysłodawca Ryszard Łopian wraz ze śp. Krzysztofem Boguszem, Stanisławem Chojnackim, Marianem Kisielem, śp. Lechem Segietem, Grzegorzem Sobczykiem, Januszem Szafrańskim i Mirosławem Szczygłem pokonali tą trasę podzieloną na trzy odcinki. Wtedy właśnie zrodziła się myśl organizowania corocznej, większej imprezy ogólnopolskiej.
W latach 2005 – 20017 impreza funkcjonowała pod nazwą maraton unijny, począwszy od „Pierwszego Unijnego” w 2005r. z kolejną numeracją do „Trzynastego Unijnego” w 2017r. Od początku była obejmowana patronatem honorowym przez dotychczasowych posłów do parlamentu europejskiego wybranych z województwa świętokrzyskiego Czesława Siekierskiego, Andrzeja Szejnę , Jacka Włosowicza i Bogdana Wentę. Jedynie Pani Poseł Beata Gosiewska nie podjęła tematu maratonu. Imprezę wspierał także Świętokrzyski Urząd Marszałkowski i Starostwo Powiatowe w Kielcach. Głównymi organizatorami maratonu prawie cały czas były Oddział Świętokrzyski PTTK w Kielcach z Klubem Turystów Pieszych „Przygoda” i Klubem Górskim, Wyższa Szkoła Ekonomii, Prawa i Nauk Medycznych w Kielcach oraz Samorządowe Centrum Kultury i Sportu w Strawczynie. Wiele przychylności imprezie oraz pomocy udzielali gospodarze gmin po których przebiega trasa maratonu tj. Bielin, Masłowa, Zagnańska, Miedzianej Góry, Strawczyna, Baćkowic, Nowej Słupi, Bodzentyna i Urzędu Miasta Kielce, a także inne zaprzyjaźnione firmy i stowarzyszenia np. Centrum Sportowo-Rekreacyjne „Olimpic” w Strawczynku, Przedsiębiorstwo Handlowo-Techniczne „SUPON” z Kielc, Zarząd Wojewódzki LOK w Kielcach, Powiatowy Urząd Pracy w Kielcach, Centrum Tradycji, Turystyki i Kultury Gór Świętokrzyskich w Bielinach, Punkt Informacji Europejskiej Europe Direct-Kielce, OLIMP Sport Nutrition, Stowarzyszenie Aktywny Ćmińsk, Lokalna Grupa Działania „Dorzecze Bobrzy”, Związek Gmin Gór Świętokrzyskich, Piekarnia „Złoty Kłos” z Kielc, Centrum Edukacyjne „Szklany Dom” w Ciekotach, szkoły podstawowe w Tumlinie i Mąchocicach Scholasterii, Zagnańskie Stowarzyszenie Rowerowe „Pod Bartkiem”, Gminna Spółdzielnia Mleczarska w Pierzchnicy oraz Hotel i Restauracja „Stary Młyn” z Suchedniowa.
Pierwsze lata to było drużynowe współzawodnictwo na które składało się przejście 1 i 2 maja dwóch 50-cio kilometrowych etapów z licznymi na trasie sprawdzianami i konkursami wiedzy o Unii Europejskiej, Regionie Świętokrzyskim oraz uroczyste zakończenie i wręczanie upominków zwycięzcom w dniu 3 maja. Wygrywały wtedy czwórki reprezentujące KTP „Przygoda” (pierwsza zwycięska drużyna to śp. Lech Segiet, Mirosław Szczygieł, Janusz Szafrański i Adam Koczotowski), oraz Oddział Świętokrzyski PTTK w Kielcach, TEAM Zawiercie i KRZAL ADWETURE TEAM Ozorków. Najstarszym uczestnikiem zmagań w tym okresie był 82-letni śp. Jan Łakomy z Warszawy, a najmłodszym 14-letni Tomek Stąpor z miejscowości Chrusty.
W 2006 roku sondażowo, równocześnie z drużynowym współzawodnictwem, co było niezwykle trudne organizacyjnie, odbył się ekstremalny supermaraton „Twardziel Świętokrzyski”, marsz polegający na pokonaniu, w ciągu 24 godzin, całych 100km szlaku. Pierwszym zwycięzcą, chociaż założeniem tej trudnej próby nie był, i nie jest aktualnie, wyścig, a przede wszystkim walka z samym sobą oraz pokonywanie własnych słabości, okazał się, co było ogólnym zaskoczeniem, 72-letni Maciej Ignatowski z Grójca. Dokonał tego w ciągu 17-tu godz. i 12 min. (został też „twardzielem” w 2018r. mając lat 84). Wystartowała wówczas jedyna kobieta Agnieszka Winek z Warszawy, która na mecie w Gołoszycach zameldowała się jako szósta w kolejności, z czasem 18 godz. i 53 min. Startowało niewiele, bo zaledwie 22 osoby, a do mety dotarło 17-cie.
Od 2008 roku „Twardziel Świętokrzyski” był organizowany już corocznie, zyskiwał sobie coraz to nowych zwolenników, aż w 2011 roku zdominował całkowicie imprezę, stając się jej głównym punktem. Zaczęło się zgłaszać coraz więcej osób biegających, niektórzy pokonywali dystans praktycznie już nocą. Zdzisław Stępień z Kieleckiego Klubu Lekkoatletycznego uczynił to w czasie 11 godz. i 27 min., co jest nieoficjalnym rekordem trasy. Od tego momentu startuje zawsze grupa około 160-ciu maratończyków z całej Polski. Z dotychczasowych, wyjątkowe były zwłaszcza dwie imprezy, „Czwarty Unijny” w 2008r. i „Trzynasty Unijny” w roku 2017. Pierwsza ze względu na bardzo duże zainteresowanie TVP – w sumie prezentowanych było dziesięć bezpośrednich wejść na antenę ogólnopolską, wręcz w niektórych momentach trochę zakłócając normalny przebieg maratonu. Druga natomiast, ze względu na poprzedzające ją niezwykle obfite opady deszczu, stała się próbą prawdziwie ekstremalną. Normalnie niewielkie strumyki stały się potokami trudnymi do pokonania, a na całej trasie błotne grzęzawiska utrudniały poruszanie się - uczestnicy nadali jej nazwę „Trzynasty Błotny”. Niestety, w przeszłości, nie obyło się też bez bardzo przykrych zdarzeń. Na „”Drugim Unijnym” w nocy, już po zakończeniu maratonu, zmarł znany krajoznawca z Warszawy 70-letni śp. Tadeusz Swat. Wprawdzie nie stwierdzono związku z imprezą, ale atmosfera podczas wręczania wyróżnień była daleka od radosnej. Z kolei na „Czwartym Unijnym” Bogdan Krupa z Warszawy upadł tak nieszczęśliwie, że ze złamaną ręką musiał zakończyć udział w imprezie. Łącznie do tej pory „Twardzielami Świętokrzyskimi” zostało ponad 900 osób, wśród nich, znany maratończyk z Końskich Wojciech Pasek, który, jako jedyny, posiada statuetki „twardziela” ze wszystkich dwunastu dotychczas rozegranych supermaratonów. Zamiarem organizatorów jest utrzymanie trochę kameralnego charakteru tej imprezy, tym bardziej, że trasa przebiega w dużej części przez tereny Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Ponadto chcemy by była to jednak nadal impreza turystyczno-przygodowa, wprawdzie trudna, ale dostępna jeszcze dla typowych piechurów i dlatego aktualny limit czasowy 22 godzin oraz maksymalnie 200-tu uczestników wydaje się, że jest optymalny. Przez kilka lat równocześnie były organizowane trzy konkurencje nocno-dzienny „Twardziel Świętokrzyski” na 100km, dzienna „Unijna 50-tka” i ogólnodostępny „Spacer z Przewodnikiem” z Oblęgorka do Strawczynka. Ostatnio łącznie brało w nich udział prawie 300 osób, co sprawiało jednak spore trudności. Dlatego organizatorzy postanowili, że od 2018 roku w programie pozostaje już tylko ekstremalny supermaraton pieszy po Górach Świętokrzyskich pn. „Twardziel Świętokrzyski”, który zyskał sobie tak dużą popularność, że lista uczestników, po rozpoczęciu zapisów, jest zwykle kompletna po zaledwie kilku minutach.
W dotychczasowych edycjach supermaratonu startowało, kilka osób powszechnie znanych ze swoich osiągnięć naukowych i sportowych. Wspomniana już Agnieszka Winek z Warszawy (pierwsza kobieta, która została „twardzielem”) to medalistka mistrzostw Europy i Polski w karate, profesor nauk technicznych Piotr Kacejko to aktualny rektor Politechniki Lubelskiej, a himalaista i nurek Bogusław Ogrodnik z Wrocławia to zdobywca Korony Ziemi i uczestnik wielu bardzo ciekawych, ekstremalnych przedsięwzięć, które przyniosły mu uznanie oraz rozgłos.
Osoby które przyczyniły się do trwania i rozwoju maratonu to szczególnie Ryszard Łopian – przewodniczący komitetu organizacyjnego, Andrzej Żeleźnikow – komandor „Twardziela Świętokrzyskiego”, śp. Krzysztof Bogusz, Maciej Lewandowski, Magdalena Kowalczyk, Mirosław Szczygieł, Dariusz Zmorzyński, Tomasz Brzozowski, Krzysztof Kowalski, Wiesław Tokar oraz Grzegorz Sobczyk, Tomasz Gajos, Zdzisław Kowalski, Tomasz Lato, Maciej Pękowski, Ferdynand Biś, Mirosław Kubik, Zbigniew Borowiec, Stanisław Chojnacki, Jarosław Wójcik, Jerzy Pabian, Michał Łatasiewicz, Piotr Forma, Marian Kisiel, Anna Hendler, Grażyna Dziółko, Andrzej Toporek, Dominik Słoń, Michał Salwa, Marcin Marciniewski, Franciszek Guska, Adam Koczotowski, Przemysław Koczotowski, Maciej Toborowicz, Janusz Nogaj, Andrzej Armada, Joanna Burtnik, Barbara Domagała, Krzysztof Filipek, Mirosław Kołodziej, Konrad Żeleźnikow, Sebastian Fert, Katarzyna Rak, Beata Milewicz, Bartłomiej Grzegolec, Piotr Garecki, Cezary Jastrzębski, Jadwiga Łopian, Elżbieta Szczygieł, Agata Sobczyk, Lena Skibińska-Opoka, Janusz Szafrański, Kamila Grela-Oleś, Michał Dziura, Justyna Sagan, Kazimierz Sławiński, Zbigniew Socha, Dorota Osmoła, Piotr Osmoła, Karol Łopian, Andrzej Szymański, Elżbieta Majcherska, Iwona Lis, Grzegorz Gruszka, Renata Dudzik-Gruszka, Czesław Siuda, Iwona Baran, Paweł Wojtyś, a także liczna grupa studentów kierunku turystyka i rekreacja z WSE,PiNM.
Organizatorzy bardzo sobie cenią udzieloną bezinteresownie pomoc ze strony znanego, kieleckiego artysty rzeźbiarza Sławomira Micka – piechura zaprzyjaźnionego z KTP PTTK „Przygoda”. Sławek jest autorem loga „Twardziela Świętokrzyskiego”, a ponadto ufundował ozdobny dzwonek, którego dźwięk wita tradycyjnie maratończyków na mecie.
Wobec zgłoszonej, przez Ryszarda Łopiana – pomysłodawcy i dotychczasowego głównego organizatora maratonu, rezygnacji z funkcji przewodniczącego komitetu organizacyjnego, całkowity ciężar organizacyjny imprezy od 2019r. przejął Andrzej Żeleźnikow, który od wielu lat pełnił rolę komandora „Twardziela Świętokrzyskiego”.
Supermaraton „Twardziel Świętokrzyski” wchodzi w skład cyklu maratonów składających się na współzawodnictwo o tytuł „Superpiechur Świętokrzyski”.